Το Παράδοξο της Απραξίας

Νομίζετε ότι θα ήταν πιο ευτυχισμένος ο Σίσυφος, εάν καθόταν άπραγος στο κελί του; Στη τελική το μόνο που έκανε ήταν μια καταναγκαστική εργασία: να σπρώχνει έναν ογκόλιθο ξανά και ξανά χωρίς σκοπό ή την αίσθηση της ολοκλήρωσης. Σίγουρα κάτι τέτοιο δεν θα τον ικανοποιούσε και πολύ. Tι θα συνέβαινε όμως, αν ο Δίας είχε μαλακώσει και οδηγηθεί στη συγχώρεση;… Μήπως θα οδηγούσε και αυτόν σε αιώνια τεμπελιά;…

Μια νέα έρευνα υποστηρίζει, ότι η απελεύθερωση αυτή δε θα του άρεζε και τόσο. Στη πραγματικότητα, θα αποζητούσε τις μέρες που έσπρωχνε το βράχο. Και αυτό γιατί η εργασία που σου επιβάλλεται, μπορεί να είναι άσκοπη και καταναγκαστική, αλλά τουλάχιστον είναι μια δουλειά!

Αυτό είναι το συμπέρασμα του ψυχολόγου Christopher Hsee του πανεπιστημίου του Chicago, που ''εξερεύνησε'' τα αίτια της απραξίας στο εργαστήριο. Σε ένα πείραμα έβαλε εθελοντές να ολοκληρώσουν το πρώτο απο τα δυο μέρη που αποτελούσαν μέρος μιας ”αγγαρείας”. Επρεπε να περιμένουν ένα μικρό χρονικό διάστημα μέχρι να ξεκινήσει το δεύτερο μέρος και στη συνέχεια ο Hsee τους έδωσε δυο επιλογές. Τους προσέφερε δυο απλούς λόγους ώστε να επιλέξουν τη δραστηριότητα αντί της αδράνειας. Ότι και αν διάλεγαν θα έπαιρναν ένα κομμάτι σοκολάτα γάλακτος.

Οι περισσότεροι άνθρωποι θα διάλεγαν να περιμένουν. Δεν είχαν κανένα ιδιαίτερο κίνητρο να σηκωθούν και να περπατήσουν -εφόσον είτε με τον έναν είτε με τον αλλον τρόπο, θα έπερναν το ”βραβείο”-  οπότε και έκατσαν. Εδώ ξεκινάει το πιο ενδιαφέρον σημείο του πειράματος. Αν ο Hsee τους έδινε δυο διαφορετικά κίνητρα -π.χ ένα σοκολατούχο γάλα εκει κοντά ή μια σοκολάτα, εφόσον  έκαναν βόλτα-, οι περισσότεροι εθελοντές δέχτηκαν. Δεν είχε σημασία το που βρισκόταν το καθ’ ένα  -τους άλλαζαν θέση. O Hsee τους προσέφερε ”ασήμαντους” λόγους για να δράσουν αντί να κάθονται -και οι εθελοντές τους άρπαξαν. Επιπλέον εκείνη που περπάτησαν, ήταν μετά σε καλύτερη διάθεση από εκείνους που έκατσαν κ περίμεναν.

Αυτό είναι το Παράδοξο της υπόθεσης. Οι άνθρωποι επιλέγουν την αδράνεια αν η δραστηριότητα φαίνεται άσκοπη, ωστόσο η διάθεση τους είναι χειρότερη όταν μένουν άπραγοι. Παρόλο που οι άνθρωποι το γνωρίζουν αυτό εκ των προτέρων. Ξέρουν δηλαδή, ότι αν είναι δραστήριοι θα νιώθουν καλύτερα, ωστόσο φαίνεται ότι δίνουν μεγαλύτερη σημασία στο να κάνουν μια λογική επιλογή  -και όχι συναισθηματική. Θα ένιωθαν ανόητοι αν περπατούσαν, ΄΄απλώς΄΄ για να περπατήσουν.

Ο Hsee έτρεξε ακόμη ένα παρόμοιο πείραμα, χωρίς επιλογές αυτή τη φορά. Μερικοί εθελοντές, κλήθηκαν να περπατήσουν σε μακρινή απόσταση και να επιστρέψουν, ενω στους υπόλοιπους ζητήθηκε να κάτσουν και να περιμένουν. Όπως αναφέρθηκε και στο περιοδικό Psychological Science, αυτοί που περπάτησαν ήταν σε καλύτερη διάθεση από αυτούς που κάθονταν.

Μπορούμε να συμπεράνουμε επομένως, ότι οι άνθρωποι δεν διαλέγουν πάντα αυτό που θα 'ταν   καλύτερο για τους ίδιους. Όμως γιατί να μας ''μπερδεύει'' κάτι τόσο απλό; Η αδράνεια ήταν πολύ σημαντική για τους αρχαίους προγόνους μας και αυτό γιατί η επακόλουθη εξοικονόμηση ενέργειας, ήταν ζωτική σημασίας για την επιβίωση. Πλέον δεν έχουμε τις ίδιες απαιτήσεις επιβίωσης, γι αυτό μένουμε με ”περίσια” ενέργεια -την οποία και προτιμούμε να ξοδεύουμε σε διάφορες δραστηριότητες, στη δουλειά, κ.λ.π. Η αδράνεια δηλαδή κατά βάθος, συνδέεται με αυτό.

Ωστόσο η αδράνεια δεν είναι πάνα κάτι κακό. Όπως και το να είσαι απασχολημένος δεν είναι πάντα παραγωγικό. Μάλιστα μπορεί να γίνει δυσάρεστο. Εξ’ ου και τα τα ανάμεικτα συναισθήματα.

(Προσαργμογή στα Ελληνικά από το παρακάτω link:
ww.psychologicalscience.org/index.php/news/were-only-human/the-paradox-of-idleness.html )